Turkya mêvandarîya mezntrîn hejmara penaberên Sûriya yê li cihanê dike, ku dighêje 3,600,000 mirov. Tevî ku milet û hikûmetê pêşwazî li penaberên sûrî yên ku hatin Turkya yê kirin di rojên destpêkê da, lê ew pêla pêşwazîlêkirin dirêj nekir, ku hêrsbûn û redkirina milet hêdî hêdî bilind dibû, wek bertekek normal ku dibe li çi devera cîhanê derkeve di heman rewşê da, ku penaber- nemaza di pêlên mezin da- rûberûyî binpêkirinê û cûdatî yê dibin li welatê mêvandar. Çi ji sedema rewşa abûrî yan astengiyên ziman û cûdabûna civakê û çandê, yan jî bandorên hebûna wan li ser welatiyan di bilindbûna nerxê kelûpelan û kirêdarî yê, û hemberî li ser derfetên kar, û zêdebarî, belavbûna parsekî yê li ser rêyan, ku ev tev encamên penaberî yê ne, ku welatên mêvandar danûstan dine digel da dikin.

Lê ev bertekên ku tê derbaskirin, di salên dawî da hatin guhertin, ku di dema ku sûrî astengiyên nîşangeha yasayî dibînin, û rêgirtin li ber mafên wan di veguhestinê da, ku bapendin di wergirtina destûrdana rêwetî yê di navbera parêzgehan da, û nebûna çavdêriya tendursitî yê ager bace paristina demkê tune be, her wiha zehmetî di wergirtia destûra kar da, û cûdatî di mûça da tevî badora nexweşiya Koronayê, degê Turkya û tirka li dijî wan bilid dibe, ji bilî ku goftûgo çê dibe bo vegeradia wan bo Sûriya yê. Ku li gur rûpîvanekê ji aliyê aveda xwedia tirkî li zaîgeha QadirHas, rêjeya redkiria tirkî ji hebûa penberên sûrî gihişt 67% di sala 2019an da, ku ew di sala 2016an da 57% bû, ku ev diyarde rengên tundûtûjî yê distand, ku helwêstên siyasetmedar û navdarên tirkî, ku gotara nefertkirinê belav dikirin, ev yek gurtitr dikir di dema ku çi rola hikûmetê di rêgirtin li hember van nefertkirinê tune bû.

Gotara dijatî yê ku ji çînên civakê derbasî nerînên siyastmederan û rayederan da, hat girêdan bi xirabiya rewşa abûrî û bêkarî yê û têkdana peywendiyên siyasî yên turkiya yê bi penaberên sûrî va. Ku li gur çîroka tê gotin ew li bajarên tirkî jiyanek rehetî dikin, û alîkariyên mezin ji hikûmetê werdigirin, ku berbelavbûna van gotgotan  dibe sedema serke di pêlên dijatî yê da û nejadî yê da, ku çend sedem li piştin:

Guhertinên li turkya yê rûdan: bi dijwarkirin tundtûjî yê li dijî sûriyan tên kirin hatin digil guhertinên rehdar rûdan di siyaset û rengê hikimdarîyê da li turkiya yê, di gel parçebûna civata tirkî da ku di navbera partiya geşepêdan û adaletê AKP û opezisyonê da, ku herdû aliyan penaberê sûrî kirin alav li dij hev, bo berjewendiyên hizbî.

Bingeha çand û nasnameyê: ew jî diyarkerek giring bû di helwista dijî sûriyan, ku nejadperestin tirkan bi nerînek teng li hebûna erebî dinerîn, ku li ereba dierin li dijî dewleta osmanî di zemanê xwe da, her wiha bizavên skolar nerînek metirsîdar ji bandora erebî li ser çad û zimanê tirkî û piransîpên komarê dinerin, her wiha partiyên kurdî li tirkiya yê metrisîdarin ku hikûmet penaberên sûrî li deverên kurdan neştecê bike.

Bandora paşketina abûrî: paşketina hêjeya lîra tirkî û bandora wê li ser jiyanê û samanan û xizmetgûzariyên giştî, ku ev yek hat barkirin li ser penaberê sûrî, tevî ku ew encama çendîn sideman wek siyasetên veberhênanê, qerzwergirtinê ji saziyên navdewletî, her wiha ji sedema abûriya cihanîm digel çalakiyên şaş yên siyaseta tirkya yê, hêjayê gotinê ye ku çendên rapor belavbûn diyardikin ku yekek ji bandora şer li sûriya yê bilindbûna berhemê abûiya tirkiya yê, wek rapora pilandana herêmê ya penaberan 2016- 2017 ku tê diyar dibe şandina berhemên eyaleta Întabê bo sûiya yê sê caran zêde bû ye , her wiha rapora Pilatforma Abûrî ya Sûrî ku pitir 6500 kompanî hatine tomarkrin ku sûriyan ew avakiri bû .

Rola opezisyona Sûrî li turkiya yê: ku ew bê kêr bû di peywendiyan da digel rayederên delwta turkiya yê da û di gel civak û partî û sazî û rêxistinên kar û bazirganî û mediya yê, ku tenê digel partiya geşepêdanê da peywendî dikirin, ku wiha diyar kirk u sûrî hevbendiyê wê ne yan jî girêdayî wê ne, ev yek wiha kirk u dilsoziya civaka tirkî ji destê xwe da.

Di vê raporê da, Navenda Sûrîyeyî bo Ragihandinê û Derbirîna Azad  rewşa yasayî û mafên penaberên Sûrî li Tirkîyê dinirxîne, û her weha rêjeya belavbûna penaberên Sûrî li parêzgehên Tirkiyayê  dide. Di raporê da her weha guhertinên siyasî û aborî yên ku li Tirkiyeyê rûdana û ku bandora wan  li civaka Tirkiyeyê hebû, ku di heman demê da bandor li ser penaberan bi giştî û penaberên Sûrî bi taybetî dike, rapor di heman demê da ji bo zêdebûna gotara nefretkirinê ya li dijî Sûriyan û bûyerên bi vê axaftinê ve girêdayî ye, û her weha aktor û kesayetiyên herî girîng ên ku penaberên Sûrî di axaftin û rêberên xwe de bikar tînin